Reflecties en oprispingen
Februari 2017

UROLAGNIE
Enkele weken geleden hoorde ik bij De Wereld Draait Door een Amerikaanse cabaretier ludiek commentaar leveren op (veronderstelde) door Trump in een Moskouse hotelsuite bedreven plasseks. Van de humoristische tekst is mij vooral het slot bijgebleven, waarin de toen nog niet aangetreden president werd toegevoegd: ‘You’re in trouble now’.
Opvallend was dat als ondertiteling in beeld verscheen: Urine. Een trouvaille, toen ik mij realiseerde dat dit woord in het Engels net zo wordt uitgesproken als ‘You’re in’.
Is het in het Nederlands ook mogelijk zo’n op klanken gebaseerde grap te maken? Er schieten mij geen (geslaagde) voorbeelden te binnen. Wel herinner ik mij vaag een tekst van Toon Hermans waarin olie verversen en o liever verse met elkaar in verband werden gebracht. Ook bouwde Toon het zinnetje: ‘Die vent laat ‘r in de steek’ om tot ‘een ventilator in de steek’. Deze klankverhaspelingen halen naar mijn smaak niet het niveau van de Trump-grap.
Bestaat er in het Nederlands een taalkundige term voor een dergelijke ineensmelting van woorden en zijn daarvan in de literatuur voorbeelden te vinden? Wellicht dat mijn kleindochters die letterkunde gestudeerd hebben, hun gedachten daarover willen laten gaan.

VERGEEFSE SOLLICITATIE
Tot de vermakelijke verhalen die Skip Voogd (radio-dj en muziekjournalist van het eerste uur) mij toevertrouwde behoort het verslag van zijn mislukte poging tot onderwijzer aan een christelijke school te worden benoemd. Zijn aanstelling leek al verzekerd; een rechtzinnige Westlandse tuinder had hem zelfs gecomplimenteerd met zijn bijbelvertelling. Toch liep het nog fout toen een lid van het schoolbestuur ten slotte nog even aandacht vroeg voor een formaliteit: “U bent toch wel bereid om de   Drie Formulieren van Enigheid te ondertekenen? ” ([1])
Skip: “Natuurlijk, al waren het er dertig.”
Deze humor bleek niet aan de directie besteed.

MISKOTTE – THEOLOOG IN DE BRANDING, 1894-1976
Onlangs kocht ik de door Herman de Liagre Böhl geschreven boeiende biografie over de fameuze hoogleraar theologie Heiko Miskotte. In de bewoordingen van recensent Erik van den Berg ‘een rusteloze denker, dominee en literator die zijn leven lang schamperde over de benepen kanten van het calvinisme, diepe twijfels koesterde over zijn religiositeit (‘een begrepen God is geen God’) en desondanks uitgroeide tot een van de voormannen van het Nederlandse protestantisme.’
Een citaat, te vinden op blz. 157 van de biografie, uit een dagboeknotitie van september 1933, waarin Miskotte het soort christendom hekelt ‘dat de kunstenaar wantrouwt, maar de makelaar niet, dat de bioscoop als zedelijk gevaar ziet, maar de fabriek niet, dat de ‘jazzband’ werelds acht, maar het ‘snotverkouden harmonium’ christelijk, dat de lippenstift verwerpt, maar de krulspelden hanteert, dat de loterij in de naam des Heren bestrijdt, maar de beurs tot de ordinantiën Gods rekent – pooiers in plaats van profeten, inktvissen in plaats van sterren die leiding geven…”
Hier past slechts één woord: amen.

([1]) De Drie Formulieren van Enigheid betreffen een drietal theologische geschriften die door de Synode van Dordrecht in 1618-1619 als de grondslag van de belijdenis der toenmalige gereformeerde kerk werden aanvaard.
Deze drie belijdenisgeschriften zijn:
– Heidelbergse Catechismus, opgesteld door Ursinus en Olevianus in 1563
– Nederlandse geloofsbelijdenis, opgesteld door Guido de Brès in 1561
– Dordtse Leerregels. Opgesteld door de Synode van Dordrecht in 1618 en 1619. Deze worden ook wel de Vijf Artikelen tegen de Remonstranten genoemd.