Tot mijn favoriete auteurs behoort – ik schreef dat eerder – Karel van het Reve. In 1970 verscheen van hem “Het geloof der kameraden” en na dit gelezen te hebben leek het mij onmogelijk dat iemand met een normaal verstand de heilsleer van het communisme nog kon aanhangen. Later heb ik pas begrepen dat dit toch anders werkt: de gemiddelde protestant kun je ook niet vangen op de tekst van de Drie Formuleren van Enigheid, net zo min als de doorsnee katholieken aan het twijfelen worden gebracht door ze te confronteren met onzinnige uitspraken van een paus.
De ironie van Karel v.h.R., wanneer hij het marxistisch-leninisme behandelt, spreekt mij zeer aan. Ik citeer:
“Lezers die wel eens in Rusland geweest zijn zullen zich misschien herinneren dat men daar langs de spoorweg soms in bloemen of in steentjes uitgevoerd de leuze aantreft Da zdravstvuet marksizm! – een leuze doe ons meteen al iets leert over een van de belangrijkste eigenschappen van deze wereldbeschouwing: haar zeer grote agressiviteit. …Men zal niet licht, in de trein voorbij Dordrecht rijdend, een bord zien staan met ‘Leve de Heidelbergse Catechismus’ of, ten zuiden van onze grote rivieren, ‘Hoera voor de paus!’ of in Wassenaar ‘Leve het vrije spel van de maatschappelijke krachten. De aandeelhouder wint!’ “

Karel van het Reve was hoogleraar Slavische letteren, studeerde Russisch en verbleef lange tijd in Rusland. Uit een gezaghebbend Russich handboek van 1954 citeert hij:
“In de 20^e eeuw ligt het reële loon van de arbeiders in Engeland, de Verenigde Staten, Frankrijk en Italië en andere kapitalistische landen op een lager peil dan omstreeks het midden der 19^e eeuw”.
Vervolgens stelt hij vast dat in het nieuwe handboek van 1959 die passage is verdwenen en als volgt is vervangen:
“Alleen lasteraars en vervalsers kunnen beweren, dat volgens de theorie van Marx en Engels de levensstandaard in alle kapitalistische landen op het ogenblik lager moet zijn dan laat ons zeggen aan het begin van de 20^e eeuw.”
Voor alle gewezen communisten – voorop Marcus Bakker – zou dit verplichte lectuur moeten zijn.

Ook de limericks van Karel van het Reve bieden vermaak (uit: ‘Verbaast u dit. nuchtere lezer?’):

Een rijksambtenaar tweede klasse                       Een hengst in de kracht van zijn leven
Zat ’s avonds zijn voeten te wassen.                   Wist niet hoe hij kusjes moest geven.
Hij wou op het zand                                                   Hij zei: ‘k Spring terstond
Van het Texelse strand                                             Mijn lief op de kont
Ontkleed zijn verloofde verrassen                        Totdat mij de krachten begeven

Xerxes, eertijds koning der Perzen                      Ik weet waarom Leida zo lachte
Schreef buitengewoon vuile verzen.                   Toen Bruin haar die avond opwachtte:
Ontzettend! Ik zoek                                                  Hij toonde haar gul
Al een jaar naar zijn boek,                                      Een reusachtige lul
Getiteld: Alleen voor perversen                                   Die niemand meer van hem verwachtte