LUCHT EN LEEGTE
Dit jaar komt er een nieuwe bijbelvertaling. Deze zal – aldus een bericht op van Dale taalweb – “minder dreigende taal bevatten.” De lezer wordt niet meer aangesproken met ‘gij’. Ook de gebiedende wijs in de tien geboden verdwijnt. ‘Gij zult niet echtbreken’ en ‘Gij zult niet doodslaan’worden vervangen door vriendelijke adviezen: ‘pleeg geen overspel’en ‘pleeg geen moord’. Jan Blokker heeft in de Volkskrant zo zijn bedenkingen. Hij geeft toe dat ‘Gij zult niet begeren uws naasten vrouw’ wat aan de snauwerige kant klinkt, maar vraagt zich wel af hoever je moet gaan om zo dicht mogelijk bij de taal van de BNN-kijker kunt komen. Misschien nog niet ‘Blijf met je poten van de buurvrouw af’, maar wel iets dat daar dicht in de buurt komt, wil het signaal althans nog opgepikt kunnen blijven worden..
De nieuwe vertaling – aldus Gert Peelen in de Volkskrant – laveert tussen oude brontekst en hedendaags Nederlands. Dit betekent onder meer dat in het kerstverhaal de kribbe is vervangen door een voederbak en ook de herberg moest verdwijnen. “IJdelheid der ijdelheden”, de bekende spreuk uit het boek Prediker (ook opgenomen in van Dale), is vervangen door ‘lucht en leegte’. “Bezit uw ziel in lijdzaamheid” wordt nu “Red je leven door standvastigheid”. In streng orthodoxe kring zal ook de spelling van de Godsnaam problemen geven. Waar de Statenvertaling spreekt over HEERE (in de vertaling van 1951 vervangen door HERE) is nu gekozen voor ‘Heer’, wat uiteraard ook bij feministische theologen niet in de smaak valt.
Heeft het zin de formele en verheven taal van de Statenvertaling te vervangen door publieksvriendelijke omgangstaal? Ik heb wel eens vastgesteld dat kleine veranderingen in bijbelse vertellingen op de lachspieren kunnen werken. Zo is er het verhaal in het boek Daniël over Sadrach, Mesach en Abed-nego, die door Nebukadnezar in de vurige oven werden geworpen en dit probleemloos overleefden. Ik heb ervan genoten. Maar wanneer Marnix Gijssen het navertelt heeft hij het over ‘de jongelingen in het brandend fornuis’, wat dan weer hilarisch werkt.
De voorstanders van een nieuwe bijbelvertaling moeten zich wel realiseren dat eigentijdse woorden en uitdrukkingen niets oplossen. De boodschap wordt niet begrijpelijker wanneer termen als ‘goedertierenheid’, ‘lankmoedig’ en ‘voorwaar, voorwaar, ik zeg u…’ door eigentijds Nederlands worden vervangen. Het wordt juist extra moeilijk wanneer je in rond Hollands wordt voorgehouden dat je moet sterven als straf op de zonde (terwijl iedereen weet dat leven en dood bij elkaar behoren en er nooit een tijd is geweest dat dit anders was); dat je in principe bent voorbestemd om na je dood eeuwig te verblijven in de buitenste duisternis (inclusief geween en tandengeknars) en dat je daar vervolgens krachtens goddelijke planning weer van kan worden gered door de meest wrede dood van een mens-god (‘Zijn eniggeboren Zoon’), mits je aanvaardt dat dit voor jouw redding noodzakelijk was.
Bisschop Hurkmans van Den Bosch (lid van de begeleidingscommissie NBV) heeft het m.i. nog niet zo gek bekeken: de nieuwe vertaling mag gebruikt worden bij allerlei katholieke en oecumenische bijeenkomsten, maar niet in de officiële RK-eredienst. Een verstandige beslissing: in de mystieke, maar wel vertrouwd aandoende formuleringen van de kerk der eeuwen, loopt het dogmatisch bouwwerk minder risico gesloopt te worden. Houen zo!

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

De vraag en antwoordquiz Postcodeloterij: 1 tegen 100 kent ook de categorie BIJBEL. Toen deze zondag j.l. (04-01-04) aan bod kwam, koos de kandidaat natuurlijk voor ‘een heel makkelijke vraag’. Deze luidde: Wie zou volgens de bijbel in het zweet zijns aanschijns zijn brood moeten verdienen? Was dat a. Jezus, b. Noach of c. Adam. De kandidaat wist het niet en koos, zoals dat heet, ‘met een escape’ voor Noach. Van de 20 deelnemers hadden 9 het fout. Zou de kandidaat het geweten hebben wanneer de vraag had geluid: Wie zou volgens de bijbel zich voortaan het apelazarus moeten werken?

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –