KRAKEND KRUIS
Bachs Matthaüs Passion is in het Nederlands ‘hertaald’ door popzanger/tekstschrijver Jan Rot. Op 11 april wordt deze Mattheuspassie uitgevoerd in Den Haag door het Residentieorkest en het Residentie Bachkoor onder leiding van Jos Vermunt. Daar bestaat veel belangstelling voor; de Dr. Anton Philipszaal was al snel uitverkocht. Overigens hoeven de liefhebbers niet zo lang te wachten, want het prestigieuze platenlabel Deutsche Grammophon bleek geïnteresseerd in Jan Rots teksten; de uitvoering door het Residentieorkest is al op cd verschenen.
Moeten we ons naar de platenwinkel spoeden om ontroerd te raken door een Nederlandse versie van Bachs meesterwerk? Om daar achter te komen schafte ik het half- humoristisch bedoelde Dagboek Mattheus van Jan Rot aan. Daarin is ook de definitieve tekst van zijn Mattheuspassie opgenomen. Ik vergeleek die met de Duitse tekst. Een paar voorbeelden.

Jan Rot:

Aria: Buss und Reu                                                Grijs en grauw
         Knirscht das Sündenherz entzwei           Bleef mijn leven zonder jou

Aria: Ich will dir mein Herze schenken,           ‘Zal je alles overdenken?
         Senke dich mein Heil hinein                       Krenk me niet, mijn Valentijn.’

Koraal: Was mein Gott will, das g’scheh’allzeit       Was Mozes hier, jij wist wat
           Sein Will’ der ist der beste                                    kwam
                                                                                                 Verzoendag vraagt twee geitjes.

Opvallend anders zijn ook de aria’s. Het tweede deel van de Matthaüs Passion begint met Ach nun ist mein Jezus hin! Jan Rot maakte ervan: Ach, waarheen, waarheen? Waar wou mijn jongen heen?!
Toelichting Jan Rot: “Een onduidelijk personage dat ons vertelt wat we al weten, namelijk dat Jezus gevangen is genomen, wat voegt dat nou toe? Daarom heb ik Maria de moeder die verzuchting in de mond gelegd. Dat maakt de emoties herkenbaarder, echt.”
Vermoedelijk om soortgelijke redenen begint de aria Erbarme dich nu met de woorden Maria huilt. Komm süsses Kreuz werd Kom krakend kruis, enzovoort.
Nu wil ik geen lans breken voor de tekst die Bach liet schrijven door Picander (in de woorden van Martin van Amerongen ‘een braaf rijmelaar’), maar aan het evangelie volgens Jan Rot hoop ik nooit toe te komen.
Aan de recensie in Trouw (1 april 2006) van de pas verschenen cd ontleen ik:
“…Het koor had net zo goed in het Moravisch kunnen zingen, want van de nu al beruchte hertaling is niets te verstaan. Tenor Marcel Beekman is overigens wel een geweldige ‘verteller’ en Marc Pantus geeft Jezus een fantastische stem. De zangkunst van de overige solisten varieert van goed tot stuitend slecht. Een onthutsend visieloos en somtijds oerlelijk pleidooi voor Rots ‘heiligschennis’.” Aldus Peter van der Lint in Trouw.
Vrijdag 31 maart overigens met Ank een prachtige Matthäus Passion gehoord in de Nicolaas & Gezellenkerk in Delft. Geen enkele behoefte gevoeld aan een Nederlandse vertaling, wel aan betere zitplaatsen. De martelbanken in die Delftse kerk zijn vermoedelijk nog ontworpen door de inquisitie, maar dit terzijde.