Rasdebater velt Eijk
Kort geleden wist Andries Knevel te melden dat in een volgende aflevering van Het elfde uur aartsbisschop Wim Eijk en SP-voorman Jan Marijnissen ‘een nu al historisch debat’ zouden gaan voeren. Een pretentieuze belofte die, zoals iedere kijker heeft kunnen vaststellen, niet werd waargemaakt. Knevels opwinding was overigens wel verklaarbaar, want in een eerdere uitzending van Het elfde uur had de kerkvorst de provocerende stelling gelanceerd dat hij het bestaan van God ‘rationeel kon bewijzen’. Marijnissen, die toen ook aan tafel zat, had hier zo zijn bedenkingen tegen en zo werd het idee van dit debat geboren.
Marijnissen vertelde hoe hij al vroeg twijfelde aan het bestaan van een omnipotente, alleswetende God. Toch wilde hij zich geen atheïst noemen. Dat vond hij een onsympathieke term, omdat die zegt: ik heb de waarheid in pacht. Hij bracht zijn moeder in herinnering die hem had voorgehouden: ‘God laat zich niet bewijzen; daarom heet het ook geloof .” Met deze vaststelling leverde Jans moeder in feite de meest zinvolle bijdrage aan het debat.
In de daarop volgende discussie passeerden alle bekende namen en argumenten de revue. Het ging over Thomas van Aquino, Darwin, Adam en Eva, de oerknal en de mytische verwoording van de schepping in Genesis. Eijk beriep zich op het godsbewijs van Thomas van Aquino: de prachtige harmonie, ordening en doelgerichtheid van het universum, de ingewikkelde bekabeling in onze hersenen – daar moet iemand achter zitten die het gepland heeft. Dan zit je al gauw op een spoor van God, aldus Eijk.
Marijnissen: Dat is dus geen bewijs. Als God zou bestaan is het wel een heel inefficiënte God, die miljarden melkwegen schept en vier miljoen jaren nodig heeft om ons een plekje te geven. God is bedacht door de menselijke geest, die zich daar niets bij kan voorstellen.
Eijk: U gaat ervan uit dat ik kan bewijzen dat er een god is zoals die naar buiten komt uit de Openbaring (lees: ‘de Bijbel’, H.Mo.). Dat is niet mogelijk, Maar je kunt wel in filosofische zin een spoor van het bestaan van God bewijzen.
Marijnissen: Dan kunnen we het programma nu wel afsluiten.
Maar dat was niet de bedoeling van Knevel. Marijnissen stelde nog de vraag naar de imperfectie van de schepping aan de orde, zoals de wreedheid van de natuur.. Staat God aan de kant van de prooi of van het roofdier? Waarom heeft God zoveel lijden en kwaad in de wereld gezet?
Toen kwam eindelijk bij Eijk de aap uit de religieuze mouw: Dat kwam door de erfzonde, vond hij. Dit deed bij Marijnissen de deur dicht: “Dat is toch niet te geloven. Dat we nog belast zouden zijn door de erfzonde, omdat er ooit twee verleid zijn door een slang die óók door God is geschapen”.
Zo was de cirkel weer rond. Knevel sloot af met dank voor de openheid, de eerlijkheid en de kwetsbaarheid aan tafel. Hij hoopte er de volgende week weer te zijn. Wie het gesprek nog wil zien kan terecht op uitzendinggemist.nl . De uitzending vond plaats op dinsdag 29 september 21.15, Nederland 2. Zie ook de recensie van Jean-Pierre Geelen in de Volkskrant van 30 september 2009.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Nachrift: De term erfzonde zal voor de jongere lezers wellicht toelichting behoeven. Ik zou voor deze categorie met een cryptogrammatische duiding willen volstaan. Erfzonde kan worden omschreven als ‘de misstap van de boer die zich op de deel aan de meid vergrijpt’.
Wat de functie van aartsbisschop betreft, memoreer ik de door Fons Jansen geïntroduceerde definitie: Een aartsbisschop is een bisschop, maar dan heel erg.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –