ERNST EN LUIM 1940-1945
Ook in de bezettingsjaren werd aan sinterklaas gedaan. Kort geleden verscheen een boek van de historicus Hinke Piersma over sinterklaasgedichten uit die tijd. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat al in het eerste jaar van de oorlog luxeproducten als boter moeilijk te krijgen waren. Een fragment uit de sombere tekst:
“In deze bange dagen,
Van armoe en ellend,
Nu alles wordt gestolen,
Door die moffenbend,
Dan kan soms gebeuren:
Geen boter meer in ’t vat.
En dan gaat ieder zeuren:
Wij worden niet meer zat!
Daarom zendt Sint dit kluitje.
Gespaard uit eigen mond.
Om U daarmee te helpen,
In deze droeven stond. “
De nazi-krant Volk en Vaderland publiceerde op 1 december 1944 een uit 8 coupletten bestaand sinterklaasgedicht, waarvan het laatste luidde:
“Ziet, de maan schijnt door de bomen,
En door de lucht stuift het V2.
’t Leed heeft nog geen eind genomen
Maar Engeland profiteert nu mee.
Want, o wee, hoe bittere smart
Die raketten vliegen hard.”
Dit schaamteloos dichtwerk zal door weinigen zijn gelezen. Het spotliedje dat je het meest hoorde was: “Op de hoek van de straat, staat een NSB-er. ’t Is geen man, ’t is geen vrouw, maar een farizeeër. Met de krant in zijn hand, staat hij daar te venten. En verkoopt zijn vaderland, voor zes rooie centen”.
Ik herinner mij nog een liedje waarin de Duitse berichtgeving belachelijk werd gemaakt. Het ‘Obercommando der Wehrmacht’ maakte namelijk nooit melding van een nederlaag, maar sprak uitsluitend over “terugtrekking volgens plan’. Wanneer er ’s nachts ontelbare vliegtuigen overtrokken (het gebrom klonk ons als muziek in de oren) wilde men ons doen geloven dat de geallieerde bombardementen nauwelijks schade aanrichtten. Tekst die ik mij – enigszins aangepast – herinner:
De hemel is blauw en de hemel is groot
en hoog in de lucht vliegt de Engelse piloot.
En ’s avonds lezen we weer in de krant:
Een huisje verwoest en een schuurtje verbrand,
een koetje gedood en een kalfje gewond,
een eitje gekneusd in een kippetje z’n …
(een kind moest aan de volwassene overlaten het ontbrekende woord in te vullen)

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Een bij ons inwonende ondergedoken neef zorgde voor niet-oorloggerelateerd repertoire met:
“Zarah Leander
’t Is niet om ’t een of ander
Maar de ene bil en de andere bil
Die lijken op elkander.”.